RECOLLECTIONS OF CHEUNG MAI

เชียงใหม่ในความทรงจำ

บันทึกของ เอมิลี แมคกิลวารี ( Emilie McGilvary ) บุตรสาว ศาสนาจารย์ดาเนียล แมคกิลวารี
**********************
ตอนจบ

ในหน้าดำนาและเกี่ยวข้าว ทุกคนในครอบครัวต้องมาช่วยกัน หากมีเด็กน้อย พี่สาวจะดูแลอยู่ที่เรือน ดังนั้นเด็กๆ จึงโตและรับผิดชอบตัวเองได้เร็ว

ในหน้าแล้งพวกเด็กๆ ไปเลี้ยงควายกลางทุ่งตลอดทั้งวัน ชาวลาวใช้ควายไถนา ใช้วัวขนข้าว ใช้ช้างชักลากซุงหรือบรรทุกสัมภาระต่างๆ ส่วนม้านั้นเอาไว้ขี่ ผู้ชายเท่านั้นขี่ม้าได้ ส่วนผู้หญิงห้ามอย่างเด็ดขาด

ช้างมีขนาดใหญ่กว่าสัตว์ทั้งหลาย เวลาเดินเหวี่ยงมากกว่าม้า อีกทั้งราคาแพงกว่าด้วย สัปคับช้างลักษณะคล้ายรถม้าย่อส่วน แต่ต่างกันตรงที่นั่ง กล่าวคือ สัปคับช้างมีพนักสามด้าน ส่วนด้านหน้าเปิดโล่ง คนที่นั่งกลางโชคดีเพราะนั่งสบายเหมือนเก้าอี้ หลังช้างเป็นที่พักเท้า ส่วนคนที่นั่งริมทั้งซ้ายขวา จะต้องพับเพียบหรือขัดสมาธิเหมือนนั่งอยู่บนพื้น ไม่สบาย

ฉันประทับใจช้างซึ่งลากซุงขึ้นจากแม่น้ำเสียจริง ซุงไม้สักลอยมาจากป่าทางเหนือ ช้างลากซุงขึ้นฝั่งด้วยโซ่ขนาดใหญ่ เมื่อถึงที่หมายควาญปลดโซ่ออกจากซุง จากนั้นมันก็เดินอย่างเชื่องช้ากลับไปที่แม่น้ำ ทำงานอย่างแสนรู้ ประหนึ่งว่า “ฉันรู้หน้าที่ของฉันดี”

ลูกช้างซุกซน พวกแม่ค้าในตลาดต่างหวาดผวากันมาก เพราะมันชอบแอบฉกของจากกระบุงไปกินนั่นเอง

เด็กชาวลาวชื่นชอบวันปีใหม่เป็นที่สุด หนุ่มสาวเล่นสาดน้ำกันอย่างสนุกสนาน มือหิ้วถังน้ำหรือท่อไม้ไผ่สำหรับฉีดน้ำไปไกลๆ ได้ พวกเขาแอบอยู่หลังประตูเรือน ประตูเมือง หรือตามท้องถนน รอสาดน้ำคนสัญจรผ่านไปมา โดยเฉพาะสาดคนไม่รู้เรื่องรู้ราว ใส่เสื้อผ้าดีที่สุดในวันนี้

การเล่นสาดน้ำนั้น ชุลมุนวุ่นวาย แต่สนุกมาก เมื่อน้ำหมดพวกเขาจะวิ่งไปตักน้ำในแม่น้ำหรือบ่อน้ำแล้วกลับมาอีก ด้วยกลัวว่าจะพลาดสาดน้ำใครสักคน เสียงหัวเราะสนุกสนานอวลไปทั่วอณูบรรยากาศทั้งเมืองเชียงใหม่ทีเดียว

ในวันนี้พระเจ้าเชียงใหม่ เสด็จมาที่แม่น้ำพร้อมเหล่าข้าราชบริพาร ในขบวนเสด็จ มีคนถือขันเงินใบใหญ่ใส่น้ำเจือน้ำอบและลอยกลีบดอกไม้ด้วย


 


เมื่อพระเจ้าเชียงใหม่เสด็จถึงริมฝั่งแม่น้ำแล้ว พระองค์ทรงลุยน้ำไปสองสามก้าว บรรดาเจ้านายและข้าราชบริพารยืนรายรอบพระองค์ เจ้านายชั้นผู้ใหญ่รดน้ำจากพระเศียรลงมา จากนั้นเจ้านายและข้าราชบริพาร ต่างลงเล่นน้ำในแม่น้ำอย่างสนุกสนาน

ในครอบครัวก็มีพิธีปีใหม่เช่นกัน กล่าวคือ ลูกชายคนโตหรือคนสำคัญที่สุดในครอบครัว จะตักน้ำรดศีรษะพ่อ แม่ ปู่ย่าตายาย นอกจากนี้ยังประกอบพิธีทางศาสนาด้วย

มีภูเขาอยู่ลูกหนึ่งอยู่ห่างจากเมืองเชียงใหม่ไป ๕ ไมล์ กล่าวกันว่าข้างบนประดิษฐานรอยพระพุทธบาทขนาดใหญ่ ด้วยความเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ชาวเมืองจึงสร้างวัดคร่อมเอาไว้ ภายในห้องประดิษฐานรอยพระพุทธบาท มีแต่พระสงฆ์เท่านั้นเข้าไปได้ และพระสงฆ์ก็ได้แต่สวดซ้ำกันไปมาด้วยภาษาที่ไม่เข้าใจ

นอกจากพระพุทธเจ้าแล้ว ชาวลาวยังนับถือผีและเชื่อเรื่องไสยศาสตร์ หากมีคนป่วยพวกเขาจะไปสืบว่าใครเป็นผี เมื่อพบตัวก็เผาเรือน ไล่ออกจากหมู่บ้านไป


เป็นการใส่ร้ายกันเห็นๆ หากผู้ป่วยไม่มีศัตรูหรือไม่เอ่ยปากกล่าวหาเพื่อนบ้าน ก็ถูกเฆี่ยนจนกว่าผีร้ายที่สิงอยู่ในตัวจะยอม มีแม่หม้ายลูกสองคนหนึ่งถูกกล่าวหาว่าเป็นผี เธอมาขอลี้ภัยและอาศัยอยู่บริเวณคริสตจักร จากนั้นจึงเข้ารีตเป็นคริสเตียน ลูกชายสองคนเข้าโรงเรียน หวังว่าทั้งสองจะเป็นมิชชันนารีรุ่นต่อไป

เราปกป้องผู้บริสุทธิ์ได้ทุกครั้ง เพราะชาวพื้นเมืองไม่กล้ามายุ่งเกี่ยวกับมิชชันนารี หรือว่าผีร้ายดังกล่าวนั้น เป็นพระประสงค์ของพระเจ้า เพราะได้นำคนเหล่านี้มาใกล้ศาสนาและฟังเพลงนมัสการทุกวัน

คณะมิชชันนารี พาเด็กชายคนหนึ่งซึ่งถูกขับออกจากหมู่บ้าน ข้อหาว่าเป็นผีกะ เข้าไปช่วยงาน ศาสนจักรในหมู่บ้านเดิม ชาวบ้านยินยอม บอกว่า

“ผีมันกลัวฝรั่ง”

เมื่อเด็กวิ่งเข้าไปในโบสถ์ ผีหนีไปอยู่บนยอดมะขาม แต่เมื่อออกมาผีก็เข้าสิงร่างเด็กตามเดิม เช่นนั้นแล

สุทธิศักดิ์ถอดความ
Siam and Laos, as seen by our American missionaries
Presbyterian Church in the U.S.A. Board of Publication